Dawna osada rybacka

Osada rybacka

Dawną osadą rybacką stanowi (częściowo zachowany) kompleks szachulcowych i murowanych budynków, usytuowanych wzdłuż ul. Kosynierów, Beniowskiego i Sprzymierzeńców.

Jej lokalizacja wynikała z portowego i nadmorskiego charakteru. Wydmy chroniły ja od porywistych wiatrów północnych, od zachodu u ujścia Słupi powstał port, zakłady szkutnicze i spichlerze, a od wschodu, na nieco żyźniejszych glebach, mieszkańcy dawnej Ustki mieli ogrody i pastwiska.

Pozostałością dawnej zabudowy jest układ owalnicowy, w który wpisują się dzisiejsze ulice Marynarki Polskiej i Kosynierów, łączące się łukiem przy owalnym placu – obecnie Parku Jana Pawła II. W tym miejscu, w centralnym punkcie ówczesnego placu stał kościółek pw. św. św. Mikołaja i  Jana Chrzciciela z 1356 roku. Został on rozebrany w 1885 roku, a krzyż i dwa barokowe obrazy przeniesiono do nowo wybudowanego na wydmie za osadą kościoła (obecnie Kościół pw. Najświętszego Zbawiciela). Od północnej i zachodniej strony placyk otaczają niewielkie domy o zabudowie szachulcowej. Nieoficjalnie miejsce to nazywane jest "zaułkiem kapitańskim". Dziś można tu obejrzeć makietę historycznej zabudowy oraz zarys ówczesnego kościółka przedstawiony za pomocą metalowej konstrukcji. Wzdłuż prawego brzegu rzeki ciągnęła się niegdyś ulica Portowa,  którą dowożono do portu towary droga kolejową.

Charakter zabudowy zaczął się zmieniać w XIX w. wraz z rozwojem turystyki. Napływ turystów i zmieniające się wymagania kwaterunkowe wymusiły rozbudowę – w miejscu skromnych i ciasnych chat rybackich zaczęły powstawać wpierw murowane domy mieszczańskie, później zaś małomiasteczkowe kamienice. Najszybciej i prawie w całości zmieniła się zabudowa wzdłuż głównej ulicy – Marynarki Polskiej. Zmiany nie oszczędziły także wspomnianych już ulic Kosynierów, Beniowskiego i Sprzymierzeńców. Przebudowa Ustki z szachulcowej na murowaną trwała do lat 30. XX wieku.