Gardna Wielka
Gardna Wielka
Wieś położona w gminie Smołdzino, wzmiankowana już w XIII wieku. Jedna z najstarszych wsi w powiecie, która w XII wieku posiadała prawa miejskie.
W Gardnie znajdował się silny ośrodek religijny regionu słowińskiego (tu w latach 50-tych XIX wieku prowadził badania nad miejscową ludnością rosyjski uczony Aleksander Hilferding). Do 1845 roku w gardneńskiej świątyni odbywały się msze w języku kaszubskim. Pierwszy kościół w Gardnie zbudowany w początkach XIII wieku w czasach Świętopełka II był budowlą drewnianą. Późniejszy, średniowieczny był już murowany, ale spłonął w czasie wielkiego pożaru Gardny w 1772 roku. Obecnie istniejący kościół został zbudowany w 1852 roku (wieża kościelna datowana jest na 1860 rok). Kościół w okresie międzywojennym działał pod wezwaniem Św. Stanisława, obecnie pod wezwaniem Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny. W budowli zachowały się średniowieczne fragmenty murów. Do ciekawszych, oryginalnych zabytków wyposażenia świątyni należy: dzwon kościelny odlany w 1764 roku w Kołobrzegu przez mistrza Jana Meyera; granitowa kropielnica datowana na XIII/XIV wiek; obrazy znanych niemieckich artystów: "Chrystus Ukrzyżowany" Paula Hintza z 1933 roku, "Matka Boska z Dzieciątkiem" Margaret Neuss-Stubę z 1947 roku. Do połowy XX wieku wewnątrz kościoła, w środku nawy podwieszony był wotywny model, trój masztowego żaglowca. Do dziś ostrołukowe okna kościoła zdobią, zamontowane w 1920 roku, witraże poświęcone niemieckim żołnierzom poległym w czasie I wojny światowej.
W 1910 roku swoją wizytą Gardnę zaszczycił sam cesarz Wilhelm, a rok później wieś została zelektyfikowana. Wkrótce przez Gardnę przejechał też pierwszy pociąg powiatowy linii kolejowej ze Słupska do Smołdzina i Słupska. W okresie międzywojennym Gardna stała się znanym ośrodkiem rozwijającego się żeglarstwa oraz reklamowaną w Niemczech miejscowością wypoczynkową.
Gardna zostala miejscowością rolniczo- rybacką i turystyczną, odkrywając przed kilkunastu laty potencjał drzemiący w dawnych kaszubskich tradycjach. Poza gotyckim kościołem warte zobaczenia są zabytkowe nagrobki na dawnym przykościelnym cmentarzu, przypuszczalnie z przełomu XVI/XVII wieku, punkt widokowy na jeziorze Gardno oraz kameralną przystań rybacką nad jeziorem Gardno. Warta zobaczenia jest także ornitologiczna ścieżka przyrodnicza "Gardeńskie Lęgi" wśród łąk przy północno-wschodnim krańcu jez. Gardno).
Źródło: "Ziemia Słupska - dzieje i kultura"
