Szlak Elektrowni Wodnych rzeki Słupi
Szlak Elektrowni Wodnych rzeki Słupi
W 1999 roku utworzono produkt markowy turystyki wiejskiej obejmujący zespoły hydrotechniczne zawarte w trójkącie łączącym Słupsk, Lębork i Bytów.
Wybudowane pod koniec XIX i w początkach XX wieku siłownie wodne w dorzeczu Słupi są zasadniczym elementem Szlaku Elektrowni Wodnych, obejmującego następujące zespoły:
Elektrownia wodna "Struga" we wsi Soszyca. Budynek elektrowni pochodzi z 1896 roku. Prąd produkuje się tu od 1925 roku, wcześniej w tym miejscu funkcjonował tartak, suszarnia i fabryka papy. W skład zespołu hydroenergetycznego wchodzi 1,7 kilometrowej długości kanał doprowadzający wodę z jeziora Żukowskiego. Spadek wynosi 14,1 km. W budynku pracuje turbina Francisa z 1896 roku, dająca moc 250 kW.
Wielką atrakcją jest umieszczona we wnętrzu elektrowni tablica nastawcza z przyrządami z lat 20-tych XX wieku, m.in. żarówkami węglowymi.
Podążając z biegiem Słupi napotykamy największą na Słupi elektrownie wodną - "Gąskowo" w Gałąźni Małej. Obiekty tej elektrowni stanowią unikalny na skalę europejską przykład rozwiązań technicznych, wkomponowanych w naturalny krajobraz. Około 500 m przed jeziorem Głębokim wybudowano kanał kierujący wody rzek: Słupi i Bytowej do jeziora Głębokiego. Żeby wykorzystać energetyczny potencjał Bytowej konieczne było spiętrzenie jej wód zaporą ziemną oraz wybudowanie jazów. Z jeziora Głębokiego wody obu rzek wyprowadzane są podziemną sztolnią, która po kilkudziesięciu metrach przechodzi w otwarty kanał. Pod drogą Niepoględzie - Krosnowo wody te są przeprowadzane za pomocą syfonu z odmulnikami. Wybudowany kanał wraz z jeziorem Głębokim stanowi 13 kilometrowej długości cięciwę, odcinającą 26 kilometrowy łuk pierwotnego biegu Słupi. Dzięki zastosowaniu takiego rozwiązania został uzyskany 38,5 metrowy spadek wody. Kanałom i podziemnym sztolnia towarzysza zamki wodne na jeziorze Głębokim i w Gałąźni Małej. Budynek elektrowni w Gałąźni usytuowano powyżej pierwotnego ujścia rzeki Kamienicy do Słupi. W budynku z 1914 roku znajduje się 5 turbin Francisa z generatorami wytwarzającymi 3500 kW. Na turbiny wodę doprowadzają 2 stalowe rury o średnicy 190 cm. Kolejna elektrownia wodna - "Strzegomino" - w Konradowie wybudowana została w latach 1922-1924. Żeby spiętrzyć wody rzeki Słupi przegrodzono dolinę rzeczną 460 metrowej długości zapora ziemną, uzyskując 12 metrowy spadek wody.
W wyniku rozlania się wód Słupi powstał 40 hektarowy zbiornik zaporowy Konradowo. Z niego wody rzeki kierowane są 960 metrowej długości kanałem na turbiny elektrowni. Z trzech turbozespołów uzyskiwana jest moc 2310 kW.
Podobne rozwiązanie techniczne zostało zastosowane przy budowie kolejnej elektrowni wodnej, zbudowanej w latach 1925-1926, w Krzyni.
Zapora ziemna o długości 250 metrów spiętrza wody Słupi, dając 7 metrowy spadek i tworząc zbiornik zaporowy Krzynia. W budynku elektrowni znajdują się 2 turbozespoły pozwalające na uzyskanie mocy 830 kW.
W 1922 roku na największym dopływie Słupi - rzece Skotawie w Skarszewie Dolnym została zbudowana kolejna elektrownia wodna. Tak jak w Soszycy początkowo, od 1868 roku, funkcjonowała jako papiernia, którą po pożarze przebudowano na elektrownie wodną. W budynku znajduje się 1 turbozespół o mocy 160 kW.
Ostatnia elektrownia wodna w dorzeczu Słupi zlokalizowana została przy młynie zamkowym koło Zamku Książąt Pomorskich w Słupsku.
Stuletnie elektrownie wodne są przykładem unikatowych rozwiązań technicznych i zabytkami kultury materialnej.
Szlak elektrowni wodnych jest profesjonalnie oznakowany w terenie. Jest on integralną częścią istniejących szlaków turystycznych. Szczególnie godne polecenia jest zwiedzanie szlaku elektrowni wodnych przy okazji spływu kajakiem po Słupi.
Źródło: Park Krajobrazowy "Dolina Słupi"
