Mieczysław Kościelniak- życie i twórczość

Mieczysław Kościelniak

Życie i twórczość artystyczna Mieczysława Kościelniaka (1912-1993)

1.Ogólna charakterystyka
Ogólnie i w największym skrócie można tę postać scharakteryzować w taki sposób:
- artysta malarz, grafik;
- ilustrator książek i czasopism dla młodzieży;
- miłośnik sztuki;
- wielki patriota;
- więzień obozów zagłady;
- przyjaciel o. Kolbego;
- (po wojnie) nauczyciel młodzieży.

2.Szczegółowe dane biograficzne:
Urodził się 29.01.1912 r. w Kaliszu w biednej rodzinie, w której było 8-ro dzieci. Od najmłodszych lat pasjonowało go malarstwo – poświęcał mu każdą wolną chwilę. Ukończył Gimnazjum Humanistyczne im. A. Asnyka w Kaliszu. Studiował w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie (1936-39) w pracowni prof. J. Mehoffera (ucznia J. Matejki), który poznał talent Mieczysława i pomógł mu dostać się na tę uczelnię i w ten sposób zrealizować największe jego marzenie. W czasie II wojny światowej brał czynny udział w walkach w obronie ojczyzny, m.in. w bitwie nad Bzurą w 70 Pułku Piechoty.

Wydarzenia wojenne dokumentował na płótnie – cykl „Polski wrzesień” (obecnie znajduje się w Muzeum Okręgowym Ziemi Kaliskiej). Liczne warszawskie prace i liczne akwarele, przechowywane u przyjaciół P.P. Porczyńskich zostały wraz z domem spalone. Został włączony do działań konspiracyjnych mających na celu walkę przeciwko Niemcom oraz pomoc Polakom. W 1941 r. aresztowany i osadzony w obozie Auschwitz – Birkenau w Oświęcimiu z numerem 15261 i adnotacją „powrót niepożądany”.
W obozie został wcielony do pracy w konspiracyjnie działającej organizacji Związku Walki Zbrojnej. Koledzy nakazali Kościelniakowi rejestrowanie wydarzeń obozowych – dokumentowanie zbrodni hitlerowskich za pomocą rysunków. Rysunki te wykonywane z narażaniem życia (każdy oznaczał wyrok śmierci) były przez organizację wynoszone potajemnie poza druty obozu w celu przekazania światu ogromu zbrodni nazistowskich. Wszystkie rysunki wywiezione drogą konspiracyjną oraz wiele wykonywanych po wojnie, obecnie znajduje się w Muzeum Oświęcimskim (ok. 600).  (W 1955 r. za pracę artystyczną w czasie pobytu w obozach koncentracyjnych otrzymał Złoty Krzyż Zasługi). W 1945 r. został wraz z innymi więźniami ewakuowany do Mauthausen, potem Melku  i Ebensse (obozy koncentracyjne – bardziej surowe niż w Oświęcimiu) – i tu kontynuował dotychczasową nielegalną twórczość. Wyzwolony przez armię amerykańską pozostał przez kilka miesięcy w jej szeregach. Wykonał w tym czasie portrety wybitnych osobowości, m.in. Gen. Eisenhowera – późniejszego prezydenta USA i gen. Patona. Mimo propozycji pozostania w Ameryce – kierowany patriotyzmem powrócił do Polski – zamieszkał w Warszawie.

3. Bardzo bogata i wszechstronna działalność artystyczna i życie M. Kościelniaka po zakończeniu II wojny światowej i powrocie do kraju:
W 1946 r. oddelegowany został przez Ministerstwo Kultury i Sztuki do Oświęcimia do Muzeum tworzonego w miejscu obozu śmierci.
Współpracował z Główną Komisją Badania Zbrodni Hitlerowskich w Polsce (cztery lata).
W latach 60-tych realizował marzenia – odbywał podróże po świecie. Najczęściej krążył wokół Morza Śródziemnego. Pokłosiem podróży były prace pokazywane na licznych wystawach, m.in. 1962 r. w Słupsku.
Był współtwórcą i członkiem zarządu Związku Polskich Artystów i Plastyków (ZPAP).
Został honorowym członkiem Pen – Clubu (międzynarodowej organizacji pisarzy, założonej w 1922 r. w Londynie, stawiającej sobie za cele realizacje idei zbliżenia kulturalnego między narodami…) Nowa Encyklopedia PWN, t. 4, s. 822.
Artysta podjął współpracę jako ilustrator, rysownik, dziennikarz z różnymi wydawnictwami i czasopismami, m.in. ze „Światem Młodych”, „Młodym Technikiem”.
Rozczytywał się w klasyce literatury polskiej i światowej. Powstały liczne prace ilustrujące wielkie dzieła klasyki literackiej wykonywane w trudnej i mało stosowanej technice akwaforty i suchorytu, m.in. „Iliadę” i „Odyseję” – Homera, „Fausta” – Goethego, „Dziady”, „Grażynę” i „Konrada Wallenroda” – Mickiewicza, „Faraona” – Prusa, „Quo vadis” i „Trylogię” – Sienkiewicza.
Jego ilustracje do dzieł klasycznych zyskały ogromne uznanie wśród wielkich artystów, znawców dawnych kultur: prof. K. Komanieckiego, J. Parandowskiego. Można je z powodzeniem traktować jako skondensowany materiał źródłowo-informacyjny o tamtym świecie i obyczajach, obrzędach, kulturze, modzie.

4.Nagrody i odznaczenia za całą twórczość M. Kościelniaka:
Zilustrował ok. 250 pozycji wydawniczych, przeznaczonych głównie dla młodzieży – niektóre znajdują się w słupskiej bibliotece szkolnej, za które w roku 1975 otrzymał medal Komisji Edukacji Narodowej.
Współpracował jako ilustrator z Państwowym Zakładem Wydawnictw Szkolnych, Książką i Wiedzą oraz Instytutem Wydawniczym „Nasza Księgarnia”. Otrzymał w 1985 r. Medal Pamiątkowy przyznany przez Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne – za szczególne zasługi położone w dziele rozwoju polskiej książki szkolnej (ilustracje do podręcznika historii).
W 1980 r. na wniosek pisarzy polskich i zagranicznych został członkiem Stowarzyszenia Kultury Europejskiej – SEC (organizacja międzynarodowa pozarządowa, utworzona w 1950 r. w Wenecji, której członkami są twórcy ze wszystkich dziedzin nauki, literatury i sztuki, a łączy ich idea pokojowej współpracy kulturalnej) – Nowa Encyklopedia Powszechna PWN, t. 6, s. 63.

W roku 1971 podczas beatyfikacji o. Maksymiliana Kolbego w Rzymie M. Kościelniak podarował Ojcu Św. Pawłowi VI – szesnaście grafik przedstawiających życie o. Kolbego (współwięźnia z obozu). W tym wydarzeniu uczestniczył prymas Polski Stefan Wyszyński i kard. Karol Wojtyła. Doczekał się także kanonizacji ojca Kolbego dokonanej przez Jana Pawła II, w 1982 r. w Rzymie, gdzie się spotkał z papieżem i mu podziękował za wyniesienie na ołtarze jego przyjaciela obozowego.
Na początku lat osiemdziesiątych Mieczysław Kościelniak przeprowadził się z Warszawy do Ustki, a potem do Słupska. W tym czasie bardzo intensywnie i nowatorsko tworzy wspaniałe dzieła, które rozbudzają zainteresowanie i są prezentowane na licznych wystawach.
Artystą interesowały się organizacje zachodnioniemieckie, dążące do pojednania i wyrównania krzywd wojennych: Zeichen der Hoffnung oraz Maksymilian Kolbe Werke.
Japończycy zrealizowali filmy z udziałem artysty o martyrologii Polski w czasie okupacji. Zostały one przygotowane dla potrzeb oświatowych i wykorzystywane są na lekcjach w szkołach japońskich. W Japonii zostały otwarte muzea, w których znajdują się prace martyrologiczne oparte głównie na dziełach Kościelniaka.
W roku 1981 został Honorowym Obywatelem Miasta Kalisza.
W 1982 r. otrzymał Nagrodę Brata Alberta – za ogólnonarodowy przekaz i humanistyczne treści zawarte w dokumentatorskiej twórczości.
W roku 1989 i 1992 otrzymał Nagrodę Wojewody Słupskiego za szczególne osiągnięcia w rozwoju i upowszechnianiu kultury w województwie słupskim.
W 1989 r. Laureat Nagrody Miasta Kalisza itd. Mieczysław Kościelniak zmarł w Słupsku w 1993 roku.

5.Wystawy dzieł M. Kościelniaka:
W Słupsku odbyło się ok. 16 wystaw i w wielu innych miastach polskich.
Poza licznymi wystawami w Polsce odbyły się również wystawy zagraniczne: ONZ – Nowy York, Indie, Frankfurt nad Menem, Jerozolima, Sztokholm, Londyn, Japonia, Pekin, Wenecja, Moskwa, Chicago, Belgia, Holandia, Finlandia, Kanada, Niemcy, Szwecja, Austria, Chiny, Rumunia, USA, Flensburg.