Największe atrakcje Ziemi Słupskiej.
Atrakcje w Ustce i wokół Ustki
30 cudów Ziemi Słupskiej
1. Po zdrowie i wypoczynek do Ustki jeździ się już od ponad 150 lat. Miejscowość ta ma jednak znacznie dłuższą historię, liczącą ponad sześć stuleci. Panowali tu książęta gdańscy, szczecińscy, Duńczycy i Niemcy. Pierwsze informacje o Ustce pochodzą z 1310 roku i związane są z lokacją nowego Słupska, którego własnością była także Ustka. W średniowieczu, jako port Słupska będącego nieformalnym członkiem Hanzy, Ustka obsługiwała cały handel z ziemi słupskiej. Zawijały tu statki z Anglii, Holandii, Szwecji i Polski. Dzięki gospodarności i bogactwu miasta, w pewnym okresie Ustka zaczęła stanowić konkurencję dla Słupska. Zagrożeni słupscy mieszczanie postanowili narzucić prawne ograniczenia Ustce, co wywołało bunt ustczan. W odpowiedzi słupszczanie splądrowali miasto. Protest usteckich rybaków, żeglarzy i rzemieślników przyniósł także pewne korzyści. Rada Słupska zaczęła traktować sprawę rozwoju portu jako priorytet. Niestety, wojna trzydziestoletnia spowodowała olbrzymie zubożenie i wyludnienie Pomorza. Na dodatek wielki sztorm w 1643 roku całkowicie zapiaszczył ujście Słupi i na lata zamknął statkom drogę. W 1831 roku ustecki port przeszedł pod jurysdykcję państwową, dzięki czemu rozpoczęto rozbudowę urządzeń portowych. Niezależność administracyjną Ustka uzyskała w 1874 roku. Jednakże zasadnicza rozbudowa miasta nastąpiła dopiero na przełomie wieków. Wówczas też miasto zaczęło stawać się modnym kąpieliskiem, choć pierwsi kuracjusze przybywali tu już przed rokiem 1830. W roku 1870 powołano Towarzystwo Kąpielowe. Po I wojnie światowej liczba ustczan wzrosła do 3500. Rozwinęła się też, istniejąca do dziś, baza noclegowa i gastronomiczna. Tradycyjnie przyjmuje się, że w 1935 roku Ustka uzyskała prawa miejskie, jednak dokumentów dotyczących tego wydarzenia nigdy nigdzie nie opublikowano, a po 1945 roku Ustkę automatycznie wliczono w poczet miast. Przed kilku laty sprawę tę nagłośnił znany słupski dziennikarz, ale temat uznano za „kaczkę dziennikarską”. W 1936 roku rozpoczęto prace przygotowawcze do rozbudowy portu, uwzględniając w nich wykonanie nowych, wybiegających daleko w morze falochronów. Początek wojny spowodował przerwanie zaawansowanych prac budowlanych, do których po roku 1945 już nie powrócono. Do dziś widoczne są resztki zachodniego falochronu, znajdujące się około kilometra na zachód od ujścia Słupi. Na powojenny rozwój Ustki wpłynęły głównie wojsko i turystyka, choć do dziś jest to także ważny port rybacki – siedziba pomorskiej Giełdy Rybnej oraz niewielki ośrodek stoczniowy. Dopiero w 1947 roku oficjalnie przyjęto nazwę Ustka. Wcześniej funkcjonowały inne nazwy, między innymi: Słupioujście (kalka nazwy niemieckiej), Ujście, Uszcz (nazwa używana ongiś przez Słowińców) oraz Postomin. Niezniszczona w czasie wyzwolenia miejscowość szybko stała się mekką turystów. W latach 60. i 70. XX wieku powstało tu kilkanaście dużych ośrodków wczasowych, a w ostatnich latach nastąpił prawdziwy boom budownictwa prywatnego – willi i domów, z założenia przeznaczonych także pod wynajem. Od 1988 roku Ustka uzyskała status uzdrowiska. Leczy się tu głównie choroby reumatyczne, krążenia, dróg oddechowych i przemiany materii. Usteckie sanatoria działają przez cały rok i nawet zimą przebywa tu zazwyczaj około 800-900 kuracjuszy (czego zresztą inne nadmorskie kąpieliska działające od maja do września mogą jedynie pozazdrościć). Chlubą Ustki mogą być także najwyższe noty, jakie tutejsze plaże uzyskują od kilku lat w ogólnopolskich rankingach. 
Kościół parafialny wybudowano w 1887 roku w stylu neogotyckim, na wydmie znajdującej się wówczas hen, poza Ustką. Taka lokalizacja świątyni była przyczyną protestów ówczesnych mieszkańców, gdyż stary kościół (z 1356 roku) usytuowany był na niewielkim placu koło portu, w samym sercu wsi. Do nowej świątyni przeniesiono zabytkowy krzyż i dwa obrazy pochodzące z XVIII wieku. W przeszłości wokół kościoła znajdował się cmentarz parafialny, ale od ponad 100 lat nie dokonuje się tu pochówków.
Ratusz miejski, znajdujący się około 100 m na wschód od kościoła (przy ul. Wyszyńskiego), to dawna szkoła, wybudowana w latach 1910–1912 według projektu bydgoskiego architekta F. Engelbrechta. Dzieci uczyły się tu do 2004 roku. Potem obiekt został przystosowany do potrzeb władz miejskich. Budynek wyróżnia się swoją secesyjno-historyzującą architekturą oraz pięknymi zdobieniami. Między prowadzącą od ratusza ku morzu ulicą Piłsudskiego/Żeromskiego a ulicą Marynarki Polskiej i Słupią znajduje się historyczne centrum Ustki. W tym rejonie wśród współczesnych budynków zachowały się relikty tradycyjnej zabudowy rybackiej wsi z XIX i przełomu XIX i XX wieku. Dawne, ryglowe chaty zobaczyć można przy ulicach Kosynierów, Beniowskiego i Sprzymierzeńców. Niezmieniony pozostał tu także dawny układ ulic.
Ulica Marynarki Polskiej na odcinku od kościoła do promenady została w 2007 roku przekształcona w rodzaj deptaku, z dopuszczalnym ograniczonym ruchem samochodów. Odnowiono wówczas budynki stojące w tej części miasta, przywracając im dawny wygląd. Także nowo powstałe obiekty architektonicznie nawiązują do usteckiej tradycji. Przy ulicy Marynarki Polskiej znajdują się oba usteckie muzea – niewielkie Muzeum Ziemi Usteckiej i Muzeum Chleba.
Muzeum Ziemi Usteckiej prezentuje wystawy dotyczące dziejów miasta i Stoczni Ustka (na której terenie się znajduje). Drugie – prywatne Muzeum Chleba – działa na poddaszu starej piekarni rodziny Brzósków. Można tu zobaczyć stare urządzenie do wyrabiania ciasta, gofrownice, przedwojenny automat do sprzedaży słodyczy i XIX-wieczną lodówkę (nie elektryczną!). Muzeum formalnie działa od 10.00 do 18.00 w dni powszednie, ale czasami osoby chcące je odwiedzić muszą zgłosić się w mieszczącej się na parterze budynku piekarni-ciastkarni. U zbiegu ulic Marynarki Polskiej, Nadmorskiej i Perłowej znajduje się najbardziej malowniczy fragment dawnej Ustki – tzw. Zaułek Kapitański. Tu do 1871 roku wznosiła się niewielka ustecka świątynia, pełniąca również rolę latarni morskiej. Dziś przy skwerze stoją nawiązujące do miejscowego stylu wille i pensjonaty.
Port ustecki rozciąga się wzdłuż ujściowego odcinka Słupi, równolegle do ul. Marynarki Polskiej (z której jednak nie jest widoczny, bo w centrum przysłania go zabudowa zachodniej pierzei ulicy). Współczesny kształt zyskał podczas rozbudowy w latach 1899–1903, kiedy to Ustka stała się największym portem handlowym między Gdańskiem a Szczecinem. Obecnie w gospodarce morskiej ważniejszą rolę odgrywają obiekty znajdujące się przy zachodnim nabrzeżu portowym, po „drugiej” stronie Słupi. Na terenie portu zachowała się oryginalna rettungsbuda czy, jak kto woli – „czerwona szopa”, czyli stacja ratownictwa brzegowego. Wzniesiono ją w 1867 roku, standardowo wyposażając w łódź wiosłową i dwa wozy do transportu łodzi wraz z wyrzutnią rakiet. Dokładnie taka sama stacja znajdowała się w zachodniej (zasłupskiej) części portu. Do końca XIX wieku podobne stacje postawione zostały wzdłuż całego niemieckiego wybrzeża Bałtyku. Ratowników rekrutowano spośród chętnych rybaków pracujących w porcie. Gdy zauważano statek w niebezpieczeństwie, przy pomocy dzwonu zwoływano ratowników i wyruszano na pomoc. Łódź ratunkową wodowano bezpośrednio na Słupi lub dowożono na plażę w pobliżu miejsca katastrofy. Po 1945 roku zrezygnowano w Polsce z ochotniczej morskiej służby ratunkowej. Z placu portowego w sezonie letnim wyprawiane są rejsy pasażerskie.
Latarnia morska usytuowana jest przy Promenadzie Nadmorskiej, w porcie. Obiekt dostępny jest do zwiedzania w sezonie. Tu znajduje się także zabytkowy spichlerz z przełomu XIX i XX wieku. Działa w nim Centrum Aktywności Twórczej, w którym można obejrzeć wystawy sztuki współczesnej lub wziąć udział w zajęciach edukacyjnych. Placówka udostępnia także pracownie grafiki komputerowej, filmowej i rzeźby.
Mola u ujścia Słupi, czyli usteckie falochrony – wychodzą w morze na około 100 m. Od kilkunastu lat wolno po nich spacerować. Oczywiście należy zawsze zachować zdrowy rozsądek i unikać przechadzek podczas sztormów. W zachodniej części miasta, niecały kilometr na zachód od zachodniego falochronu, zachowały się pozostałości niewybudowanego portu.
Realizację planów budowy nowoczesnego portu rybackiego (nawiązującego technicznie do portu we Władysławowie) przerwała II wojna światowa. Zdołano jedynie wykonać część falochronu, wybiegającego na kilkadziesiąt metrów w morze. Z niemieckimi planami zabudowy Ustki wiążą się budynki tworzące dzisiejszą Twierdzę Ustka, czyli żelbetowe konstrukcje znajdujące się przy plaży zachodniej. Dziś można zobaczyć Baterię Blüchera (dwukondygnacyjny bunkier), 9. Baterię Artylerii Stałej, czyli tzw. 9BAS, a także Główny Punkt Kierowania Ogniem – miejsce dowodzenia, na którego szczycie znajduje się obracana kopuła z dalmierzami. Obiekty te można zwiedzać, kontaktując się wcześniej ze Stowarzyszeniem Miłośników Fortyfikacji.
Promenada to ulubione miejsce spacerów ustczan, kuracjuszy, turystów i chętnie przyjeżdżających tu choćby w zimowe weekendy mieszkańców Słupska (przez cały rok na Promenadzie działają m.in. punkty gastronomiczne). Promenada biegnie wierzchołkiem nadmorskich wydm od ujścia Słupi (można przespacerować się także po wschodnim falochronie portowym) aż do Traktu Solidarności, stanowiącego wschodnią granicę historycznej zabudowy Ustki. W ramach upiększania tej części miasta w ostatnich latach wybudowano tu niewielką fontannę na wysokości dawnego domu zdrojowego. Przy Promenadzie znajduje się również Muzeum Minerałów, w którym można zobaczyć m.in. największy kryształ górski w Polsce i szkielet dinozaura. Pracownicy Muzeum prowadzą również rodzinne warsztaty „Pokazy i nauka płukania złota dla całej rodziny”. Placówka czynna jest od IV do X w godzinach 10.00–17.00, w VII i VIII do 20.00. Pisząc o Promenadzie, należy wspomnieć też o usteckiej architekturze uzdrowiskowo-hotelowej z przełomu XIX i XX wieku. Najwięcej budynków tego typu zachowało się w nadmorskiej części miasta, między Promenadą a ulicą Chopina. Nie bezpodstawne są porównania Ustki z Sopotem i innymi nadbałtyckimi kurortami dawnych Niemiec, we wszystkich tych miejscowościach bowiem pensjonaty były powiększane poprzez dobudowanie drewnianych werand. W Ustce, Sopocie, Międzyzdrojach czy Heringsdorfie istniały wydzielone plaże kąpielowe z „łazienkami” i Domem Zdrojowym, wszędzie też działały zakłady balneologiczne. Spacerując po Ustce, warto zwrócić uwagę na zachowane przedwojenne hotele: Ostseestrand (z roku 1900) i Parkowy (z roku 1920) przy ul. Chopina. W podobnym stylu wybudowano usytuowany przy nadmorskiej Promenadzie Dom Zdrojowy, pełniący dziś (jak przed wojną) funkcję hotelu.
Nieduży budynek Urzędu Celnego, przy ul. Marynarki Polskiej i porcie, był niegdyś prywatną willą letniskową dziedzica majątku Dominek. Willa, zwana Pałacem Göringa, położona przy ul. Żeromskiego 1, jest z kolei przykładem stylu wilhelmiańskiego w budownictwie. Nie należy jednak mylić dawnego właściciela Göringa, z hitlerowskim notablem, który, owszem, bywał
w Ustce, lecz na terenie dawnych koszar. W kompleksie nadmorskim znajduje się także Zakład Balneologiczny (ul. Beniowskiego). Powstał on w roku 1911. Już w okresie międzywojennym wykonywano tu 22 rodzaje zabiegów, a w roku 1938 liczba kuracjuszy przekroczyła 3500 osób, spośród których ponad 30 było obcokrajowcami. Swą architekturą wyróżnia się także Villa Red (u zbiegu Promenady i ul. Żeromskiego). Wybudowana w końcu XIX wieku eklektyczna budowla miała być rzekomo letnim pałacykiem kanclerza Bismarcka. W rzeczywistości była to rezydencja jednego ze słupskich przemysłowców. Interesującą architekturą wyróżnia się także dom wczasowy Czarodziejka przy ul. Leśnej.
Uroku Ustce dodają również liczne pomniki, w tym odsłonięty w 2010 roku pomnik Usteckiej Syrenki. W parku nadmorskim ustawiono z kolei obelisk Fryderyka Chopina, a także pomnik ku czci poległych w I wojnie światowej – Umierającego wojownika. W 2002 roku odsłonięto również pomnik Ludzi morza. Przy zachodniej stronie, przy Bazie SAR-u ustawiono pomnik św. Jana Nepomucena.
2. Do najciekawszych atrakcji Ziemi Słupskiej na pewno należy Słowiński Park Narodowy. Jest on położony pomiędzy Łebą a Rowami na Nizinie Gardneńsko-Łebskiej. Północną granicę parku stanowi na długości 32,5 km brzeg Bałtyku. Utworzony został w 1967 roku. Aktualna powierzchnia w zarządzie wynosi 18618 ha z czego 10213 ha - to wody oraz 4599 ha - to lasy. Ochronie ścisłej podlega 5619 ha, w tym 2529 ha lasów. Słowiński Park Narodowy uznany w roku 1977 przez UNESCO za Światowy Rezerwat Biosfery wraz z wędrującymi wydmami stanowi osobliwość na skalę europejską. Największymi z nich są jeziora: Łebsko (7140 ha, maksymalna głębokość 6,3 m), Gardno (pow. 2468 ha, maksymalna głębokość 2,6 m) i Dołgie Wielkie (146 ha, maksymalna głębokość 2,9 m). Przez teren parku przepływa 7 rzek, z których największe to Łeba i Łupawa.
3.Słupsk – stolica powiatu, piąte co do wielkości miasto na Pomorzu, do którego warto się wybrać, aby poczuć klimat miejscowości o średniowiecznych korzeniach. W czasie spaceru warto zobaczyć: ratusz z 1901 roku z wieżą widokową o wysokości 56 m; Nową Bramę, w której mieści się Galeria Sztuki; zespół zabytków Starego Miasta: XIV-wieczny kościół NMP, Stary Rynek, kościół św. Mikołaja, pozostałości murów miejskich oraz Basztę Czarownic; Zamek Książęcy mieszczący Muzeum Pomorza Środkowego z największym w Polsce zbiorem prac Witkacego oraz Młyn Zamkowy (wystawy etnograficzne), Bramę Młyńską i spichlerz Richtera (dziś herbaciarnia); kościół św. Jacka z początku XV w.; neogotycki budynek poczty z tablicą upamiętniającą Heinricha Stephana – twórcę pocztówki; browar Heydemanna z połowy XIX w.
4. Kluki – wieś ulokowana 13 km na północ od Smołdzina znana jest dziś dzięki Muzeum Wsi Słowińskiej, które obejmuje kilkanaście budynków mieszkalnych i gospodarczych. Można tu zatem obejrzeć dawne wnętrza domów, narzędzia i przedmioty codziennego użytku. Latem na terenie Muzeum odbywają się liczne imprezy plenerowe, jak chociażby Czarne Wesele (weekend majowy), a także kończące sezon letni „Jesień pyta, co lato zrobiło”. W Klukach można również smacznie zjeść w stylizowanej Karczmie u Dargoscha, a także przejść się na spacer ścieżką przyrodniczą nad jez. Łebsko. Znajduje się tam także platforma widokowa.
5.Swołowo uznawane jest za stolicę Krainy w Kratę. To tu znajduje się Muzealna Zagroda Albrechta – odtworzona zagroda chłopska z budynkami mieszkalnymi i gospodarczymi. Dziś turystom udostępniony jest kompleks budynków, na który składają się: chałupy bogatego chłopa z oryginalnym wyposażeniem z lat 20. i 30. XX w.; obory przekształcone w sale wystawowe (wystawa prezentująca dawną hodowlę zwierząt oraz tradycje rękodzielnicze); stodoły z zabytkowymi maszynami, urządzeniami rolniczymi i sprzętami do prac gospodarskich; budynek bramny; gospodę Pod wesołym Pomorzaninem oraz ogród z pasieką i piecem chlebowym. W gospodarstwie agroturystycznym „Kozia Zagroda” prowadzone są zajęcia edukacyjne oraz degustacja naturalnych wyrobów.
6.Dolina Charlotty to jedna z największych atrakcji Ziemi Słupskiej, zlokalizowana nieopodal Strzelinka (gmina Słupsk). Jest to kompleks turystyczno-wypoczynkowy znajdujący się na wyspie Jeziora Zamełowskiego. Dolina Charlotty, to nie tylko hotel i SPA, ale i Gościniec Charlotty oraz Rybaczówka. W stajni Pod Żelazną Podkową można skorzystać z jazdy konnej i przejażdżek bryczkami. Można tu obejrzeć również imponujący zwierzyniec. Dla gości ceniących ekstremalne wrażenie pozostaje do dyspozycji park linowy z trasami o zróżnicowanym poziomie trudności. Na miejscu można również skorzystać z wypożyczalni sprzętu wodnego (kajaki i rowerki wodne). Jedną z atrakcji jest również wioska mongolska, odwzorowana zgodnie z kulturą i tradycją Mongołów. Co roku w Dolinie Charlotty odbywa się Festiwal Legend Rocka. Gościli na nim już m.in. Deep Purple, Saxon, UFO, Colosseum, Alvin Lee i Vanilla Fudge.
7.Rowy są największą miejscowością nadmorską między Ustką a Łebą, przy zachodniej granicy Słowińskiego Parku Narodowego. Chętnie odwiedzają ją latem turyści, aby odpocząć u ujścia Łupawy do Bałtyku. Z zabytków Rowów warto wymienić neoromański kościół wzniesiony z kamieni i głazów w 1845 r. Klimatu miasteczku dodaje port rybacki u ujścia wspomnianej rzeki. W Rowach mieści się także muzeum przyrodnicze przy wejściu do SPN.
8.Orzechowo warte jest odwiedzenia, choć to zaledwie mały przysiółek położony 2 km od Przewłoki, zaraz u ujścia rzeki Orzechówki do Bałtyku. Tu bowiem założono ścieżkę przyrodniczo- dydaktyczną prowadzącą przez Orzechowską Wydmę. Dostępna jest tu dla turystów wieża widokowa (na terenie ośrodka „Leśnik”). Imponujące jest również klifowo-wydmowe wybrzeże na zachód od ujścia wspomnianej rzeki.
9.Elektrownie nad Słupią tworzą najstarszy działający system hydrotechniczny w Europie z końca XIX w. Jedna z nich, Elektrownia Struga (Soszyca) produkująca prąd od 1925 r. uznawana jest za najstarszą, największa zaś jest elektrownia w Gałąźni Małej. Obie leżą na terenie powiatu bytowskiego. Trzecią, licząc od źródła Słupi, elektrownią jest Konradowo. Elektrownia ta funkcjonuje od 1924 r. Kolejną jest Krzynia, zlokalizowana w odległości zaledwie 10 km od Konradowa. Wybudowano ją w 1926 r.
10.Czołpino – znajduje się tu latarnia usytuowana na najwyższym wydmowym wzniesieniu w rejonie Słowińskiego Parku Narodowego, tzw. Czołpińskiej Górze o wys. 56 m n.p.m. Z latarni można dojść, poprzez pas wydm, nad samo morze. Po drodze, na dawnym terenie wojskowym miniemy oddaną do użytku w 1998 r. platformę widokową.
11. Do Jarosławca można dotrzeć, jadąc na zachód od Ustki. Warta obejrzenia jest tutaj latarnia, której budowę rozpoczęto już w XIX w. (możliwość zwiedzania w sezonie). Klimatu miastu dodaje także zabudowa letniskowa z początku XX w. oraz 30-metrowy klif z licznymi punktami widokowymi. Najnowszą atrakcją Jarosławca jest aquapark Panorama Morska – najnowocześniejszy kompleks basenów rekreacyjnych (jest tu m.in. rwąca rzeka, grota z wodospadami, baseny wielofunkcyjne ze sztuczną falą).
12.Damnica jest warta odwiedzenia ze względu na pałac usytuowany w XIX-wiecznym parku nad Chwarstnicą. Został on zbudowany w latach 70. XIX w. na zlecenie Richarda von Blankensee. Dawniej w pałacu mieściły się siedziba nadleśnictwa oraz szkoła średnia, a dziś funkcjonuje tu Ośrodek Szkolno-Wychowawczy. Miejscowym okazem jest palma wychodząca ponad dach w szklanej kopule.
13.Gardna Wielka – to tu znajduje się zabytkowy gotycki kościół z 1282 r. Miejscowość zlokalizowana jest nad malowniczym jez. Gardno, u brzegu którego znajduje się tzw. Diabelski Kamień.
14. Smołdzino to duża, gminna wieś, w której warto przede wszystkim zobaczyć Muzeum Przyrodnicze. Zaprezentowano tu liczne eksponaty oraz informacje związane ze Słowińskim Parkiem Narodowym. Będąc w Smołdzinie, trzeba wspiąć się na Rowokół. Na jego szczycie wznosi się wieża widokowa udostępniana turystom w pogodne dni. Ze szczytu roztacza się widok na Słowiński Park Narodowy, wydmy i morze.
15.Warcino – znajduje się tu najpiękniejszy kompleks pałacowo-parkowy w pow. słupskim. W poł. XIX w. Warcino stało się własnością rodziny Bismarcków i przez lata było ulubionym miejscem wypoczynku Żelaznego Kanclerza. Oprócz samego pałacu, na uwagę zasługuje ogród botaniczny, kaplica rodowa Bismarcków i, liczący ok. 10 ha, bukowy park. Wyznaczono tu miejsce na ognisko oraz ścieżkę dydaktyczną.
16. Park Krajobrazowy Dolina Słupi to jeden z najstarszych parków w Polsce. Na jego terenie wyznaczono aż 6 ścieżek przyrodniczych prezentujących walory przyrodniczo-kulturowe tego obszaru. Ścieżki można pokonywać pieszo, rowerem lub kajakiem. Przez teren parku przechodzą również trasy wyznaczone przez PTTK oraz znajdują się tu liczne rezerwaty przyrody.
17.Poganice to miejsce, w którym znajduje się kolejna perełka architektoniczna ziemi słupskiej. Na pocz. XX w. wybudowano tu eklektyczny zameczek, w którym obecnie działa pensjonat.Budynek otacza park z przeł. XIX i XX w. W sąsiedztwie pałacu znajduje się także elektrownia, przy której dziś funkcjonuje restauracja Nostalgia. Wyznaczono tu także ścieżkę dydaktyczną „Szlakiem Dziedzictwa Kulturowego Gminy Potęgowo”.
18.Izbica to doskonałe miejsce wypadowe do zwiedzania trudno dostępnych rejonów SPN. Znajdują się tu liczne punkty widokowe na jez. Łebsko i Mierzeję Łebską. Blisko stąd również do Gaci, w której rozpoczyna się jedna z ciekawszych ścieżek przyrodniczych SPN.
19.Główczyce słyną z okazałego pałacu Puttkamerów. Zdumiewająca jak na wieś jest zabudowa centrum świadcząca o dawnym, miasteczkowym klimacie tej miejscowości. Na uwagę zasługuje też neogotycki kościół z 1890 r.
20.Rezerwat Buczyna nad Słupią to leśny rezerwat o powierzchni 18,92 ha, założony w 1987 r., który obejmuje ochroną przede wszystkim 100-letni las bukowy. Oprócz buków teren ten porastają brzozy oraz dęby. Dogodnym miejscem wstępu na teren rezerwatu jest Wodnica.
21.Dębnica Kaszubska – w tej wsi znajduje się renesansowy kościół wybudowany w XVI w. przez słupski magistrat. W podworskim parku rośnie grupa buków o obwodach od 300 do 575 cm.
22. Bytów – wizytówką tego miasteczka jest przede wszystkim świetnie zachowany krzyżacki zamek, w którym znajduje się, obok hotelu, Muzeum Zachodnio-Kaszubskie, prezentujące wystawy czasowe i stałe. Na uwagę w Bytowie zasługują również: odnowiony rynek z XVIII-wiecznymi kamieniczkami; kościół św. Katarzyny wybudowany w poł. XIX w., gotycka wieża mieszcząca ekspozycje muzealne; dawne serce miasta – ul. Wojska Polskiego i Drzymały; kościół św. Jerzego, czyli cerkiew prawosławna; most kolejowy nad Borują; kąpielisko nad jeziorem Jeleń.
23. Zabytkowe cmentarze należy zobaczyć przede wszystkim w Machowinie i Klukach. Do drugiej, odnowionej ewangelickiej nekropolii warto zajrzeć, zwiedzając Muzeum Wsi Słowińskiej. W Machowinie natomiast znajduje się stary, poniemiecki cmentarz obok kościoła wybudowanego w miejscu średniowiecznej świątyni.
24. Krąg to przede wszystkim zamek powstały w pocz. XV w. Choć wielokrotnie był przebudowywany, nadal ma wyjątkowy urok. Również dzięki położeniu między jez. Długim (Nidno) i Zamkowym (Kręsko) z powodzeniem pełni funkcję ekskluzywnego hotelu. W pałacowym parku zachowała się XVI-wieczna kaplica z grobowcem Podewilsów i kartuszami herbowymi.
25. Krzemienica to urokliwa miejscowość z dwóch powodów. Po pierwsze, zachowała się tu XIXwieczna, szachulcowa zabudowa. Po drugie, znajduje się tu gospodarstwo pszczelarskie Wędrowna Barć. Można tu nie tylko skosztować pysznych miodów, ale i zapoznać się z pracą pszczelarza.
26. Jasień w powiecie bytowskim warto odwiedzić ze względu na malownicze jezioro o tej samej nazwie, a także, aby zobaczyć szachulcowy kościółek z XVII w. Warto do niego zajrzeć posiada oryginalny wystrój wnętrza (wystrój głównie barokowy) i wyjątkową atmosferę.
27. Jezioro Modła to rezerwat leśno-wodny i ornitologiczny na terenie jeziora Modła i okolicznych łąk. Miejsce ochrony ustanowiono w 1982 r. Uważni obserwatorzy mogą zobaczyć tu m.in.: łabędzie nieme, kaczki krzyżówki i mewy srebrzyste.
28. W Grąbkowie znajduje się potężny pałac wybudowany w XIX w. przez ówczesnych właścicieli wsi, Puttkamerów. Wraz z parkiem i zabudowaniami, pałac tworzy odrębną część wsi. Koło dworu można zobaczyć XVIII-wieczną kuźnię.
29. Poddąbie i Dębina to dwie nadmorskie miejscowości – urokliwe letniska, nie tak gwarne, jak duże kurorty. W Dębinie znajdują się pamiątki po hucie – dwa potężne koła młyńskie oraz klifowy brzeg. Tego typu widok można podziwiać również w Poddąbiu. W miejscowości tej znajduje się także grobowiec gocki z początku n.e.
30. Runowo – wartym uwagi jest pałac z początków XX w., będący dziś siedzibą ośrodka wypoczynkowego. Na spacer można wybrać się w kierunku grodziska porośniętego bukowym lasem – miejsce to objęte jest ochroną jako rezerwat przyrody.
Tekst pochodzi z mapy : „Ziemia Słupska” wydanej przez Wydawnictwo Region na zlecenie Lokalnej Organizacji Turystycznej „Ustka i Ziemia Słupska”.
