Wille i domy letniskowe
Wille i domy letniskowe w Ustce
W połowie XIX w. goście przybywający do Ustki zadowalali się zaadaptowanymi na ich potrzeby pokojami w domach rybackich lub korzystali z gościny w pobliskich leśniczówkach.
Powstanie dzielnicy willowej można powiązać z działaniami Towarzystwa Kąpielowego powołanego do życia w 1870 r. Większość z zachowanych do dziś willi i rezydencji powstała na przeł. XIX i XX w. w rejonie nowo wytyczonych po 1880 r. ulic Słowiańskiej, Żeromskiego, Chopina, Mickiewicza i Kopernika. Po 1945 r. część obiektów przeznaczono pod zasiedlenie i dziś mieszczą się w nich mieszkania, część zaś przejął Fundusz Wczasów Pracowniczych, tworząc sieć domów wczasowych o wspólnej nazwie Czarodziejka. Pozostałe obiekty znalazły się w rękach prywatnych. Spacerując po wzdłuż promenady i ulicy Limanowskiego warto zwrócić uwagę na najciekawsze budowle.
Pawilon Zdrojowy (ul. Limanowskiego), z około 1900 roku, sąsiaduje bezpośrednio z promenadą. Pełnił on w przeszłości funkcję sali restauracyjno-koncertowej Kurhausu stojącego przy ul. Marynarki Polskiej. Część pomieszczeń prawdopodobnie także wynajmowano. Warto zwrócić uwagę na ryglową konstrukcję obiektu i oryginalną stolarkę okienną;
Dworek Różany (ul. Limanowskiego 6) znajduje się u zbiegu ul. Beniowskiego i promenady. Ten budynek willowy z wieloboczną wieżyczka od zachodu wyróżnia się ozdobnymi ażurowymi nadokiennikami i balustradą od strony promenady. Po wojnie mieścił się tu dom wczasowy Przystań.
Na narożnej parceli pomiędzy Limanowskiego i Żeromskiego stoi charakterystyczna Villa Red, wielkością i wystrojem elewacji przypomina raczej kamienicę. Była ona własnością Conrada Westphala, jednego z rodziny słupskich przedsiębiorców a zbudowana została prawdopodobnie w 1886 roku. Sąsiaduje ona niemal z promenadą. Efekt dekoracyjny budynku stanowi kontrast pomiędzy czerwonym kolorem murów i białym tynkiem naroży, cokołu i oprawy okien. Był prawdopodobnie letnią rezydencją słynnego niemieckiego polityka – kanclerza Ottona von Bismarcka. Obiekt powstał na państwowym gruncie i za państwowe pieniądze. W czasach wojennych służył oficjelom odwiedzającym Ustkę. Może z tego powodu po wojnie nazywano go także Pałacem Göringa. We wschodniej części ogrodu zbudowana została stajnia, którtej wystrój elewacji koresponduje z głownym budynkiem. O przeznaczeniu tego budynku świadczą pełnoplastyczne rzeżby w formie końskich łbów umieszczonych w medalionach. Obiekt przed kilkunastu laty stał się własnością prywatną i po generalnym remoncie otworzył swoje podwoje dla turystów.
Spacerując wzdłuż wspomnianych już ulic Żeromskiego, Mickiewicza i Chopina można podziwiać kolejne okazałe wille i kamienice, które nadają Ustce charakter typowy dla nadmorskich kurortów. Niektóre z nich zainspirowane są stylistyką Art Nouveau i secesji (np. Zeromskiego 11). Ciekawe architektonicznie bryły poszczególnych budynków przyciągaja uwagę drewnianymi werandami z rzeźbionymi balustradami i gzymsami (Żeromskiego 10), portalami i ciekawymi kształtami balkonów (Mickiewicza 9). Warto też przyjrzeć się fasadom mijanych willi z ich niejednokrotnie bogatą ornamentyką. Większość budynków pełni dziś rolę domów wypoczynkowych, wczasowicze mogą więc podziwiać również oryginalnie zachowane elementy wystroju wnętrz takie jak odrzwia, klatki schodowe (Żeromskiego 18), malowidła (Plac Wolności 6) lub sztukaterie stropowe ( Kopernika 5).
